Czym jest fundusz powierniczy w teorii?
Fundusz powierniczy, znany szerzej jako trust fund, to specyficzna forma zarządzania majątkiem, która od wieków funkcjonuje w systemach prawa anglosaskiego (common law). Jego podstawową ideą jest powierzenie majątku (np. pieniędzy, nieruchomości, akcji) jednej osobie lub instytucji (tzw. trustee) w celu zarządzania nim na rzecz określonej grupy beneficjentów. Trustee ma obowiązek działać w najlepszym interesie beneficjentów, zgodnie z warunkami określonymi przez założyciela funduszu (settlor). Kluczową cechą trust fund jest rozdzielenie tytułu prawnego (własności) od beneficjalnego posiadania (korzyści z majątku). Jest to narzędzie często wykorzystywane do planowania spadkowego, ochrony majątku przed wierzycielami, czy też zapewnienia wsparcia finansowego dla członków rodziny, zwłaszcza osób niepełnoletnich lub niezdolnych do samodzielnego zarządzania finansami. W krajach common law istnieją szczegółowe przepisy regulujące tworzenie i działanie funduszy powierniczych, co zapewnia ich bezpieczeństwo i przejrzystość.
Fundusz powierniczy w polskim systemie prawnym – brak bezpośredniego odpowiednika
W polskim systemie prawnym, opartym na prawie kontynentalnym, nie istnieje bezpośredni odpowiednik funduszu powierniczego w jego anglosaskiej formie. Nasze prawo cywilne nie przewiduje instytucji, która wprost pozwalałaby na rozdzielenie tytułu prawnego od beneficjalnego posiadania w taki sam sposób, jak w trust fund. Oznacza to, że nie możemy po prostu założyć „trust fundu” w polskim rozumieniu tego słowa, tak jak robi się to w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych. Polskie prawo koncentruje się na jednoznacznym określeniu własności, co utrudnia implementację modelu, w którym jedna osoba posiada majątek formalnie, a inna czerpie z niego korzyści w sposób ciągły i zorganizowany. Brak jest specjalnych przepisów regulujących powiernictwo majątkowe jako samodzielną instytucję prawną.
Alternatywne rozwiązania w Polsce – jak zbliżyć się do idei funduszu powierniczego?
Mimo braku bezpośredniego odpowiednika, polscy prawnicy i doradcy finansowi poszukują rozwiązań alternatywnych, które pozwalają na osiągnięcie podobnych celów, jakie przyświecają tworzeniu trust fund. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi jest umowa darowizny z poleceniem lub testament z poleceniem. Polecenie w polskim prawie to nakaz określonego działania lub powstrzymania się od działania, który darczyńca lub spadkodawca może nałożyć na obdarowanego lub spadkobiercę. Można w ten sposób zobowiązać kogoś do zarządzania przekazanym majątkiem i wypłacania środków określonym beneficjentom. Kolejnym rozwiązaniem jest powołanie fundacji rodzinnej, która jest instytucją zbliżoną do funduszy powierniczych, a jej funkcjonowanie zostało uregulowane przez polskie prawo od 2023 roku.
Powiernictwo w umowach i fundacjach rodzinnych
Powiernictwo jako takie występuje w polskim prawie w ograniczonym zakresie, głównie w kontekście umów powierniczych, gdzie jedna strona (powiernik) zarządza aktywami na rzecz drugiej strony (powierzającego lub beneficjenta). Przykładem mogą być umowy powiernicze dotyczące papierów wartościowych, gdzie bank powierniczy zarządza akcjami klienta. Bardziej kompleksowym rozwiązaniem jest wspomniana fundacja rodzinna. Pozwala ona na przechowywanie rodzinnego majątku, jego ochronę oraz zarządzanie nim w sposób zorganizowany przez powołany do tego organ. Fundacja rodzinna może wypłacać świadczenia dla członków rodziny, finansować ich edukację, czy wspierać cele charytatywne. Jest to najbliższe polskie rozwiązanie do idei trust fund, oferujące strukturę prawną do długoterminowego zarządzania majątkiem.
Podsumowanie – czy warto szukać polskiego odpowiednika?
Choć bezpośredni odpowiednik trust fundu nie istnieje w polskim prawie, istnieją skuteczne alternatywy, które pozwalają na realizację podobnych celów. Fundacja rodzinna jest najbardziej kompleksowym narzędziem, które oferuje dedykowaną strukturę prawną do zarządzania majątkiem rodzinnym i jego przekazywania kolejnym pokoleniom. W zależności od specyficznych potrzeb i skali majątku, warto rozważyć również umowy darowizny z poleceniem lub testamenty z odpowiednimi zapisami. Kluczowe jest skonsultowanie się z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w prawie cywilnym, spadkowym oraz w tworzeniu fundacji rodzinnych, aby dobrać najlepsze rozwiązanie dopasowane do indywidualnej sytuacji. Rozumienie różnic między systemami prawnymi jest kluczowe przy planowaniu międzynarodowym lub korzystaniu z zagranicznych instrumentów finansowych.
Dodaj komentarz